Homoseksuele identiteit en de Middeleeuwen

Hoe taboes veranderen over tijd

Groepen mensen worden in de samenleving vaak verbonden aan een bepaalde identiteit. Dit heeft voordelen, maar ook grote nadelen. Het is voordelig omdat groepen door een gedeelde achtergrond vaak bepaalde waarden en ideeën delen en dat je dus sneller weet hoe je om kan gaan met bepaalde mensen. Het is echter nadelig dat je hiermee de individualiteit van mensen uit het oog verliest en dat het kan zorgen voor negatieve stereotypen. Ook seksualiteit leidt tot dit soort hokjes denken, nog steeds worden bijvoorbeeld LHBTI’s verbonden aan negatieve stereotypes.

Uit wat we nu weten van de vroege Middeleeuwen, lijkt duidelijk te worden dat het beeld wat ze in die periode hadden van homoseksuele mensen compleet anders was dan nu. Hoewel er tegenwoordig nog verschillende meningen bestaan over homoseksualiteit, uiteenlopend tussen dat het natuurlijk is en dat homoseksualiteit door God verboden zou zijn, hebben die ideeën een overeenkomst. Ze verbinden meestal een identiteit aan het je seksueel aangetrokken voelen tot mensen van hetzelfde geslacht. Je hebt niet alleen homoseksuele gevoelens, je bent een homoseksueel persoon. In de vroege Middeleeuwen lijkt deze identiteit niet te bestaan. In geen enkele tot nu toe bekende bron wordt er gesproken van homoseksuelen, er bestond zelfs geen woord voor. Liefde tussen mannen en mannen of vrouwen met vrouwen, in romantische zin, zou voor de Middeleeuwse autoriteiten niet kunnen bestaan.

Toch bestonden er ook in de Middeleeuwen vrijwel zeker mensen met homoseksuele gevoelens en vond er zeker homoseksuele seks plaats. Hoe werd daarmee omgegaan?  Seks met mensen van hetzelfde geslacht was volledig verboden en werd ook enorm zwaar bestraft. Mensen die dat deden belandden vaak op de brandstapel en zouden niet in de hemel komen, behalve als ze jarenlang boete deden: de ultieme straf in Christelijk Europa. In de omgang met homoseksualiteit in de Middeleeuwen valt wel iets positiefs te ontdekken. Omdat romantische liefde tussen mannen niet zou kunnen bestaan, werd er minder argwanend gekeken naar mensen die intieme relaties hadden met andere mannen. Veel dingen die tegenwoordig een klein beetje taboe zijn, omdat ze geassocieerd worden met homoseksualiteit, zoals samen in één bed slapen, waren vroeger normaal zonder dat hierbij negatieve oordelen werden geveld.

Dat er in de vroege Middeleeuwen zo compleet anders werd omgegaan met homoseksualiteit is ook in deze tijd erg interessant, omdat het goed in perspectief plaatst waar negatieve stereotypes en taboes vandaan komen. Ze komen namelijk vooral voort uit de cultuur in een bepaalde periode en veranderen mee als de cultuur verandert.

Discriminatie kan dus worden tegengegaan door de manier waarop we denken aan te passen. We hebben de plicht dit te doen en mensen te accepteren voor wie ze zijn.

Martijn van der Veen studeert Geschiedenis en is daarbij vooral gericht op de Middeleeuwen en de sociaaleconomische verhoudingen in die periode.

Meer lezen?

James A. Brundage, Law, Sex, and Christian Society in Medieval Europe (Chicago, 1986)

Ruth Mazo Karras, Sexuality in Medieval Europe, Doing unto others (New York, 2005).

Bron omslagafbeelding:

Later Middeleeuws detail van een fresco dat laat zien hoe sodomieten gestraft worden in de hel.

Taddeo di Bartolo, fresco van Hell in het Collegiata di San Gimignano, (ca. 1393-1413)