Literatuur en de Seksuele Revolutie

Speelt de literatuur – de boeken die mensen veelvuldig lezen – een rol bij de vorming en doorbreking van sekstaboes? Zorgt deze literatuur, bijvoorbeeld door seks op een bepaalde manier te beschrijven of door er op een bepaalde manier aandacht aan te geven, dat mensen anders over seks gaan denken? Vroeger, vooral voor de seksuele revolutie van de jaren ’60, was men veel minder open over seks en ging het minder om seksueel plezier voor man en vrouw. Heeft de literatuur ervoor gezorgd dat mensen hier opener over werden?

Uit studies over de literatuur die tijdens de seksuele revolutie opkwam en die wij nu als ‘taboedoorbrekend’ beschouwen, zoals de boeken van Gerard Reve en Jan Wolkers, blijkt dat de oorzaak-gevolg relatie onduidelijk is. Dit betekent dat het niet duidelijk is of de boeken met hun controversiële seksscènes ervoor hebben gezorgd dat er taboes werden doorbroken en mensen anders over seks gingen denken, of dat mensen al anders over seks dachten en de boeken hier een reactie op waren. In het onderzoek naar deze taboedoorbrekende literatuur wordt daarnaast weinig aandacht besteed aan op welke manier de literatuur mogelijk ook sekstaboes in stand heeft gehouden. De literatuur haalt bepaalde veronderstellingen over seks naar boven, maar verbergt meteen ook andere veronderstellingen en schetst hiermee een bepaald beeld van seks die niet per se representatief is voor de werkelijkheid.

Maar onderzoekers tonen aan dat de taboedoorbrekende literatuur van de seksuele revolutie zeker wel nieuw was en een bepaalde impact heeft gehad. De literatuur staat dus niet geheel los van de omgang met en gedachtegang over seks van de Nederlandse bevolking. Door op een bepaalde manier seks te portretteren kon er anders naar seks worden gekeken. Literatuur is echter zeker niet de enige factor van invloed hierop, zo was de beweging naar meer openheid over seks al voor de literatuur gaande. Deze bevindingen leiden tot de volgende vragen: dienen alle taboes te worden doorbroken, of dienen er ook taboes in stand te worden gehouden? En is de literatuur hier een hulpmiddel toe? Zijn taboes eigenlijk wel goed of slecht, of horen we er helemaal geen waardeoordeel aan te hangen? Wat vind jij?

Veronique Scharwächter studeert Taal- en Cultuurstudies met een specialisatie in analytische filosofie en heeft een liefde voor boeken en Game of Thrones.

Meer lezen?

Andeweg, Agnes. 2017. “Novels as Social Media: How Literature Helped Shape Notions of Sexual Liberation.” In Sexuality & Culture 21: 343-361. Springerlink.

Andeweg, Agnes. 2015. “Een ezel in Afrika trok gewoon de kar. Seksueel nationalisme en de Nederlandse roman.” In Seks in de nationale verbeelding. Culturele dimensies van seksuele emancipatie. E.d. Agnes Andeweg. 9-27. Amsterdam University Press.

Hekma, Gert. 2017. “Dutch Gay Novels of the 1950s and 1960s.” In The Cambridge Companion to Erotic Literature. 238-254. Cambridge University Press.

Wouters, Cas. 2002. “De Lustbalans van Liefde en Seks: Ontwikkelingen sinds de seksuele revolutie.” In Religie en erotiek. Balanceren tussen liefde en lust. 80-124. Tweede serie Geestelijke Volksgezondheid. Tilburg.